Bütçelerin Temel Prensipleri

Bir takım ilkelerin esas alınmasıyla başarılı işletme bütçelerinin hazırlanması mümkün olur. Bu ilkelere uygun olarak hazırlanan bütçeler bütçe etkinliğini arttıracak, bütçelerin tüm organizasyon tarafından sahiplenilmesini sağlayacaktır.

Etkin Yönetim DesteÄŸi: BaÅŸarılı bir bütçenin ilk koÅŸulu yönetim desteÄŸidir. Bütçe, en yukarıdan en aÅŸağıya kadar uzanan yönetim kademelerindeki yöneticilerin yöneltme, denetim, koordinasyon yükünü azaltmaya yardımcı olan bir yönetim aracıdır. Bütçenin bu özelliÄŸinin farkında veya kullanmak niyetinde olmayan bir yönetim ile baÅŸarılı bir bütçe yapılması ancak iyi bir temenni olarak kalır.

Örgüt Yapısı: Bütçe faaliyetleri yetki ve sorumlulukları açık bir ÅŸekilde belirlenmiÅŸ orgüt yapısına dayandırılmalıdır. Bütçeleme faaliyetleri örgüt yapısına uygun olarak hazırlanmış iÅŸ akışları ile yönetilmelidir.

Katılımcı Bütçe: Bütçe amaçlarının belirlenmesi, bütçenin düzenlenmesi ve gerçekleÅŸtirmesi adımlarına yetkileri dahilinde tüm yönetim kademelerinin katılması gerekir. Ãœst yönetim bütçe amaçlarını belirlerken çeÅŸitli yönetim kademelerinden saÄŸlanan bütçe verilerini kullanır. Bütçe düzenlenmesi kullanılan yönteme göre alt yönetim kademelerinden üst yönetim kademelerine ya da üst yönetim kademelerinden alt kademelerine doÄŸru hazırlanır ve üst yönetim tarafından onaylanır. Bütçeleme faaliyetinin tüm organizasyonun katılımı ile yapılması (katılımcı bütçe yöntemi) Amaçların tüm yönetim tarafıdan kavranılmasını ve tüm yönetim kademeleri tarafından sorumluluÄŸun paylaşılmasını saÄŸlar. Tüm yönetim kademeleri tarafından iyi bir ÅŸekilde anlaşılan bütçe ile hedefe ulaÅŸmak mümkün olur.

Hesap Planı ile Uyum Bütçe fiili hesap planı ile uyumlu olarak hazırlanmalıdır.

BelirlenmiÅŸ Sorumluluk Merkezleri: Genel bütçeler kar ve gider merkezlerinden oluÅŸan sorumluluk merkezleri temelinde detaylandırılarak hazırlanmalıdır. Bu merkezlerin bütçelerinin düzenlenmesi, denetimi ve deÄŸerlendirilmesi sorumlulukları yöneticilere ait olmalıdır.

Gerçekçi Hedefler: Bütçelerde her zaman önceki hedeflere göre daha iyi bir durum hedeflenmelidir. Ancak bu hedef gerçeklerden uzak olmamalıdır. Gerçekçilikten uzak hedefler ona ulaÅŸmak için çalışacak bireylerin çalışma isteklerini düşürecektir. Yine bu ÅŸekilde belirlenen ve ulaşılamayan hedefler tüm bu süre boyunca çalışan kiÅŸiler üzerinde olumsuz etki yapacaktır.

Ulaşılması çaba gerektirmeyen düşük hedeflerde çalışanlar üzerinde aynı etkiyi yapacaktır. Bu durumda belirlenen hedeflerin ulaşılması imkansız olmayan fakat çaba gerektiren hedefler olması idealdir.

Esneklik: Bütçelerin dinamik iÅŸ ortamında önceden öngörülmesi olanaklı olmayan durumlarda gereken düzeltmelerin yapılmasına olanak saÄŸlayacak ÅŸekilde esnek yapıda hazırlanması gerekmektedir.