İşletme Bütçesi Aşamaları
İşletme genel bütçeleri aşağıdaki aşamaların sırasıyla uygulanması ile hazırlanır:
- Bütçenin amacının saptanması
- Varsayımlarının ve öngörülerinin yapılması
- Genel bütçenin hazırlanması
- Senaryo analizlerinin yapılması
- En uygun bütçe senaryosunun belirlenmesiÂ
- Bütçe sunuş ve onay.
- Bütçe kontrolüne geçiş
1. Bütçe amacının saptanması
Bütçe amacı bütçe dönemi sonunda elde edilmek istenen sonuçtur. Bu sonuç işletmenin stratejik planlarınn gerçekleştirilmesi için gereken adımlardan biri olabileceği gibi karlılığın arttırılması, cironun arttırılması, pazar payının arttırılması gibi çeşitli hedefler olabilir. Bütçe amaçları rakamlarda belirtilmeli ve hazırlanan genel bütçe bu rakamlara ulaşmayı sağlayacak şekilde planlanmalıdır.
2. Varsayımların ve öngörülerin yapılması
Bütçe varsayımları hazırlanacak olan bütçeleri etkileyen işletme dışı ve içi rakam ve oranların tahmin edilmesidir. Bu varsayımları aşağıdaki şekilde çeşitlendirebiliriz:
- Döviz tahminleri
- Enflasyon oranları
- Vergi oranları
- SGK tavanı ve oranları
- Kıdem tazminatı tavanı
- Repo ve kredi faiz oranları
- …
3. Genel bütçenin hazırlanması
İşletme genel bütçesi varsayımların yapılmasının ardından belirlenen amaçlar doğrultusunda satışların tahmini ile başlar. Tüm diğer bütçeler satış bütçesine uyumlu bir şekilde hazırlanır. ilk genel bütçe, bütçelenmiş mali tabloların hazırlanması ile tamamlanmış olur.
4. Senaryo analizlerinin yapılması
Genel bütçe hazırlandıktan sonra varsayımların ya da faaliyet bütçelerindeki çeşitli kriterlerin çeşitli alternatiflerinin değerlendirilmesi ile hazırlanan çeşitli bütçe alternatiflerinin değerlendirilmesi ile bir optimizasyon çalışması yapılır. Bu çalışmanın yapılmasındaki amaç en uygun bütçenin belirlenmesidir.
5. En uygun bütçe senaryosunun belirlenmesi
Hazırlanan bütçe alternatifleri en uygunu belirlenir ve uygulamaya alınır. Bazı şirketler bütçe dönemi içerisinde uygunlanmak üzer birden fazla bütçe seçer. Bunlardan ilki genel bütçe olurken iyimser ve kötümser iki senaryo belirlenir. Bütçe dönemi içerisinde varsayımlar hangi bütçeye yakın gerçekleşirse o bütçe devreye alınır. İyimser ve kötümser senaryolar bir nevi b planı işlevi görmektedir.
6. Bütçe sunuş ve onay
Genel bütçe olmasına karar verilen bütçe ya da bütçeler bir sunum ve rapor halinde üst yönetime sunulur ve gerekirse tekrar düzenlenerek onay alınır.
7. Bütçe kontrolüne geçiş
Onaylanan bütçeler satış performansının ölçümü, üretim planlamasını yapılması ya da giderlerin yönetilmesi gibi alanlarda kontrolü sağlamak için kullanılır. Bütçe sene içerisinde işletmede daha önceden belirlenen raporlama tarihlerinde fiili verilerle karşılaştırılır. Farklar ve nedenleri raporlar ve sunumlarla üst yönetime açıklanır. Gerektiği durumlarda revize bütçelerle düzeltici önlemler alınır.